Türk Tarih Kurumu Başkanlığı yapan Prof. Dr. Ali Birinci, İnebolu Belediyesi’ni arayarak Mustafa Rahmi Saatçi hakkında bilgi almak ister. Doğum ve ölüm tarihlerini, telefonla görüştüğü İnebolu Belediyesi Yazı işleri Müdürü Sevinç Özlü'ye sorar. İnebolu Belediyesi’nde görev yapan başkanlar arasında yer alan Mustafa Rahmi’nin doğum ölüm tarihi kayıtlarda yoktur. Sorular detaylandıkça Sevinç Özlü, isterseniz bunları Fakazlı hocama soralım der ve telefon numaramı verir. Ali Hoca da der ki, benim sorularıma cevap verebilecek bir kişi midir? Cevap evet olur.
Ali Birinci hocamla yaptığımız görüşmemizde saatçi ailesinden Ali Osman Kırksekizoğlu’nun yazdığı, biyografik Beyza romanı eline geçmiş ve onu defalarca okuduğunu söyledi. Bana sorular yöneltti ve cevabını bilip bilmediğimi öğrenmek istedi. Ben de bilmediklerimi öğrenir dersimize çalışır ve size cevap veririm dedim.
Beyza’da Ali hocamızın tam da ilgili alanına giren biyografi yazılmakla kalmamış, yaşadığı dönemdeki İnebolu’nun önemli şahsiyetlerinin kısa biyografileri de de yazılmıştır. Bu şahsiyetten bazıları: Hacı Ziya Efendi, Müftü Ahmet Hamdi Efendi, medrese hocaları, bazı gayrimüslimler vs. şeklindedir. Ali hocamız Beyza’yı yazan Hami mahlaslı Ali Osman Kırksekiz’le şahısların tamamını merak eder ve inceler. Her birini ayrı ayrı araştırır ve bir yazı hazırlar.
Ali Birinci hocam titiz bir kişilik olup detaylara çok önem verir, kişilerin doğum ve ölüm tarihlerini mutlaka yazının içeriğinde yer almasını ister. Önceki yıllarda yazdığı bir kişinin ölüm tarihini bulamaz, 30 yıl sonra istediği kişiden cevap gelir ve ona ulaştığında yazısını tamamlar. Hal böyleyken Mustafa Rahmi Saatçinin doğum ve ölüm tarihi onun için çok önemlidir.
2006 yılında tarih çalışmaları yaparken, (rahmetli) Mustafa Yaşar abimiz bana (rahmetli) saatçi Ercü'den aldığı Beyza isimli kitabı getirmiş ve ben onu okumuştum. Konuya vakıftım. Ve bugüne kadar bu kitapta biyografileri olan şahıslardan birçoğunu araştırdım ama Ali Osman'ın abisi Mustafa Rahmi saatçının doğum ve ölüm tarihini bilmiyordum. Belediyedeki resminin altında da sadece 1933 yazmakta. Belediye Başkanlığı yaptığı başlangıç tarihi yok.
Tarihi araştırmalarımda bana her zaman canı gönülden yardımcı olan ve benimle aynı heyecanı duyan Nüfus Müdürümüzün sayesinde araştırdık ve bulundu.
1933 yılında mahkeme kararıyla Saatçizade şöhreti de eklenen ailenin soy ağacı şöyle. Baba Ali Osman doğum 1856 ölüm 1925. Anne Zeliha doğum 1859 ölüm 1931. Çocukları; Mustafa Rahmi. Mehmet. Salih. Ali Osman. Özet olarak sorulan sorunun cevabı İnebolu’da Belediye Başkanlığı yapan Mustafa Rahmi Saatçi'nin doğumu 1-7-1882, ölümü 19-8-1934. Belediye başkanı seçildiği tarih ise Mayıs 1929.
1925 ile 1931 yılları arasında İnebolu’da çıkan Güzel İnebolu gazetesinin 5 Mayıs 1929. 2 sayfa haberinde; Mustafa Rahmi Bey Reis oldu yazıyor. Liste şöyle. Seçilenler asıl 1- Saatçizade Mustafa Rahmi 2- Altıkulaç zade Nabi 3- Emir Ahmetoğlu Ahmet Şevki 4- Çolakzade Refik 5 Uzun Mehmet zade Aziz 6- Ali Yazıcı zade Ahmet Faik 7- Ömeroğlu zade Mehmet Fahrettin Beyler seçilmiş.
Yedek liste 1- İmamzade Ahmet 2- Hacı Feyzioğlu Ali Osman 3- Abdipaşa zade hakkı 4- Mahmut reis oğlu Mehmet 5- Hacı Bektaş sade Hüseyin 6 -Bilaçzade Mustafa 7- Hacı Hüseyinzade Mehmet Hulusi 8 -Ömer Reis zade Ahmet Hasbi Bey ve efendiler yedek aza seçilmişler.
Gazete haberinden ilk defa öğrendiğime göre dedem Mahmut Reisoğlu Mehmet de yedek üye olarak seçilmiş.
Saatçizade ailenin mensubu Terzi Mehmet oğlu, şair lakabı ile anılan Mehmet de bana 2011 yılında bir sesli mesaj kaydı vermişti ve ailesini anlatmıştı.
Okuduğum Beyza romanından yola çıkarak kimdir bu Saatçizadeler soruma şair Mehmet'in verdiği cevaplar:
“Bu aşiret 48 aileden oluşuyor ve Sultan Murat zamanında Kırım'dan aşireti ile gelip Edirne'ye yerleşiyor. Adeta ordusu var Kosova Savaşı'nın Ordu kumandanlarından biri ailenin reisi. Daha sonra İstanbul'un fethinin içinde yer alıyorlar. Gene Edirne'de toplar dökülürken Küreden madeni eritip demir cevherini Edirne'ye nakleden de bunlar. İstanbul'un fethinden sonra büyük dedelerimizden biri kayıkla İnebolu’ya geliyor. (1460-1465) Cünürye altında karaya çıkıyor. Uluyaz'da bir ev yapıp oraya yerleşiyorlar. Üç kardeşten biri Sivas'a öbürü Trabzon'a gidiyor. Emir Ahmet de güneyden geliyor İnebolu’da birleşiyorlar ve Rumlarla mücadele devam ediyor. Çünkü bütün ticaret Rumlarını elinde. Bütün sanatlar, kuyumculuk, ayakkabıcılık, kumaş satıcılığı vs. onlarda. Aile tüccarlık yapmaya başlıyor. Orta Anadolu'dan ve bu çevreden İnebolu’ya gelen elma, armut, pirinç, buğday, yumurta, tavuk aklına ne gelirse her şey buradan gemilere yüklenip Akdeniz kıyılarına Avrupa ülkelerine gönderiliyor. Bir seferinde ihracat malı yüklü gemi Marsilya açıklarında batıyor ve aile iflas ediyor. İflastan sonra Mustafa Rahmi İstanbul'da Kadıköy'de villası var orada oturuyor. Şamlı Mustafa Rahmi diye anılır.
Baba Ali Osman 1925, anne Zeliha 1931, oğulları Mehmet 1931, Mustafa Rahmi 1934, Salih 1935 yıllarında peş peşe ölünce aileden geriye sadece Ali Osman Kırksekiz kalıyor. Çağrılıyor, o da İstanbul'dan İnebolu’ya işin başına geliyor. Mustafa Rahmi'den geriye kalan çocuklarını bu okutuyor. Mustafa Rahmi’nin çocukları: Ahmet, Mehmet, Sabri, Ali Haydar, Zehra, Fatma
Ali Osman Kırksekizoğlu, İnebolu'da gaz satıyor adeta bugünkü benzin istasyonu gibi. Mevlevi şeyhi, Topuzlu demiri varmış. Her türlü müzik aletini çalarmış. Ruh çağırırdı. Dağlardan, kaba armuttan çeşitli bitkileri toplar ondan ilaçlar yapardı. Bana bu bilgileri ailemizden Emekli Albay Hüseyin Kırksekiz verdi”. (Şair Mehmet Gültekin 2011 yılında muayenehanemde yaptığımız söyleşiden).
Sonuç olarak sorulan bir soru, aranan cevaplar ve gün yüzüne çıkan İnebolu Belediye Başkanlarından Saatçizade Mustafa Rahminin ve Saatçi ailesinin hayat hikayesi.
İnebolu’dan gelmiş geçmiş iz bırakmış bir ailenin yaşam hikayesinin gün yüzüne çıkmasına katkı veren, birlikte çalıştığımız Prof. Dr. Ali Birinci hocama, Sevinç Özlü Hanımefendiye, Özdemir Codur Beyefendiye teşekkür ederim.
Mustafa Sıtkı Fakazlı
Diş Hekimi - Yerel Tarih Araştırmacısı
| Bu haber 402 defa okunmuştur.
