İNEBOLU’DA KAYBOLMAYA YÜZ TUTMUŞ MESLEKLER

Teknolojinin ilerlemesi, sanayinin gelişmesi gibi etkenler sosyal hayatın değişiminde büyük rol oynamış, bazı mesleklerin doğmasına bazı mesleklerin ise yok olmasına sebep olmuştur.
 
İnebolu’da ticaretin çok canlı olduğu yıllardan itibaren hüküm süren ve gelişen bazı mesleklerin zaman içerisinde kaybolduğunu üzülerek yazarken, bir gerçeği de ifade etmeden geçemeyeceğim. Bazı sektörlerin fabrikasyon üretime geçme sürecine, azımsanmayacak derecede terzisinin, ayakkabıcısının, demircisinin, bireysel üretim yaptığı İnebolu’da, birleşerek fabrika kurma girişiminin olmaması sebebiyle ayak uydurulamaması, dolayısıyla İnebolu ticaretinin zayıflayarak bitme noktasına gelmesi ve çoğu mesleklerinde kaybolmasına neden olmuştur.
Şimdi bu meslekleri şöyle bir hatırlayalım…

Eskiden İnebolu’da fazla sayıda yorgancılık mesleğiyle iştigal eden esnafımız vardı. Günümüzde yorgan diktirme geleneği azda olsa devam ediyor, yorgancılık mesleği de ölmüyor belki ama deyim yerindeyse sürünüyor. Yorgancılar, kızılcık sopasıyla dövdüğü pamuğu astarladıktan sonra sabitleme dikişi atarlar. Bu işlem tamamlanınca sıra yorgancının marifetini gösterdiği yüz dikme işlemine gelir. Her yiğidin yoğurt yiyişi farklıdır misali her yorgancının da yorgan dikimi kendine hastır. Bitirdiği yorganı duvarına asan yorgancı, hem sipariş veren yorganın hazır olduğu mesajını verir hem de eserini sergiler.

25 Ağustos 1925 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün İnebolu ziyaretleri sırasında Türkiye’ye duyurduğu Kılık Kıyafet ve Şapka İnkılabından sonra şapka takmaya başlayan  halkın ihtiyacını karşılamak için her yerde olduğu gibi İnebolu’da da sadece şapka diken dükkanlar vardı. Günümüzde şapka kullanımının azalmasıyla beraber, şapkaya olan talebin bitme noktasına gelmesi şapkacı diye adlandırılan meslek dalının tamamen yok olmasına sebep olmuştur.
Eskiden çok yaygın olan saat kullanımı, günümüzde neredeyse yerini cep telefonlarına bıraktı. Saat tamirciliği yapan esnaf sayısı da yok denecek kadar aza indi.

Eskiden köyden çarşıya at veya eşekleriyle gelen insanlar, sabahtan akşama kadar hayvanlarını karnını doyurması ve güvende olabilmesi amacıyla hana bırakırlardı. Yine at ve eşeklerin ayaklarına nal çakan nalbantlar bulunurdu. Günümüzde hancılık ve nalbant mesleği de yok olan meslekler arasına girdi.

Yine İnebolu’da eskiden un değirmenlerinin dolayısıyla değirmencilerin çok olduğu bilinir. Değirmencilik mesleği de teknolojiye yenik düşmüş, kaybolan mesleklerden biri haline gelmiştir.
Fabrikasyon üretime geçmeden önce kazma, kürek, balta, keser, orak gibi aletler insan eliyle demirden yapılırdı. Daima ateş karşısında kömür ve demir tozlarına bulanarak, örs üzerinde balyozla dövülerek demire şekil veren demirci esnafı da yok olmaya yüz tutan mesleklerdendir.
Evlerimizde kullandığımız kararmış bakır tencere - tava - tabak gibi kaplar kalaycılarda kalaylanır, yeni gibi olması sağlanırdı. Günümüzde kalaycılık mesleği de kaybolan meslekler kervanına katıldı.
Göçle boşalan köylerimizde at - eşek - katırda kalmayınca eskiden çok revaçta olan semercilik mesleği de kaybolmak üzere olan mesleklerden biridir.

Eskiden sadece gömlek diken gömlekçiler vardı, takım elbise diken terzilerimiz o kadar çoktu ki, hazır giyim sektörü fabrikasyon üretime geçince az sayıdaki terzi esnafı da ufak - tefek tamiratlarla günü kurtarmaya çalışıyor artık.

İnebolu’da ayakkabı üretimi yapan kunduracılar da üretim yapmayı bırakıp, hazır ayakkabı satışına yöneldi. Ayakkabı tamirciliği de eski popülerliğini yitirdi, şimdilerde can çekişen meslekler arasına girdi.

Eskiden kahvehaneler, kıraathane ismiyle bilinen okuma salonları idi. Kitap, dergi, gazete okunan, insanların birbiri ile sohbet ettiği yerler olan kıraathaneler kâğıt oyunları oynanan kahvehaneler halini aldı.

Köşe yazıları yazdığım Yeni İnebolu Gazetesinin de içinde bulunduğu matbaa sektöründe hurufat olarak bilinen kurşun harfleri tek tek dizerek gazete çıkaran mürettip mesleği de teknolojiye yenik düştü.

Ülkemizde olduğu gibi ilçemizde de her cadde, sokak yâda mahalle güvenliğini sağlayan bekçiler vardı. Bekçilik mesleği de tarih oldu.

Belediye anonsu vazifesi gören sesi gür dellallar İnebolu çarşısının belirli bölgelerinde yâda kalabalık insanların bulunduğu yerlerde herhangi bir ürünün tanıtımı için var güçleri ile bağırırlardı.

Eskiden köşe başlarında mis gibi kokan fırından yeni çıkmış pişmiş kuzu kelleleri satılırdı. Şimdi canın istese de bulabilmen mümkün olmuyor.

Çeşitli sebeplerden dolayı anlatmaya çalıştığım meslek gruplarının bazıları tamamen yok oldu, bazıları ise yok olma sürecine girdi bile. Belki bundan 10 - 15 yıl sonra bu listeye başka meslekleri de ekleyebileceğimiz aşikardır.